MR (Manyetik Rezonans) görüntüleme vücuttaki hidrojen atomlarının manyetik vektörlerinin güçlü bir manyetik alan içine konarak kuzey ve güney yönüne yönelmesini sağlayarak geliştirilen bir görüntüleme yöntemidir. Vücutta yağ ve su dokusunda hidrojen atomu bol miktarda bulunduğundan ve hidrojen atomu tek bir proton ve elektrondan oluşan basit bir atom olduğundan görüntülemede hidrojen atomu kullanılmıştır. Bu hidrojen atomu manyetik vektörlerine çeşitli açılarda uygulanan radyofrekanslarla vektörün yönü değiştirilir ve radyofrekans kesilince vektör tekrar manyetik alan yönüne döner. Bu arada her bir doku içindeki hidrojen atomu farklı enerji yayar. Bu enerjiler koil dediğimiz cihazlarla ölçülerek görüntüye çevrilir ve doku farklılıkları görüntülenebilir. Yani karaciğer dokusu, yağ dokusu ile pankreas ya da beyin dokusu içindeki ya da idrar kesesi gibi su içindeki hidrojen atomlarının milktarı ve vektörlerinin yaydığı enerji farklı olunca birbirlerinden ayırdedilebilir. Radyofrekans dalgası çeşitli açılardan ve farklı zaman uzunluklarında uygulanarak çeşitli farklı görüntüler elde edilir. Böylece MR sekansları oluşur.

Yüksek manyetik alan oluşturabilmek için manyetik rezonans cihazları ortasında 60 ya da 70 santim boşluğu olan yaklaşık 1.8 ya da 2 metre uzunluğunda metalden oluşan tüp şeklindedir. Yeni cihazlarda boşluk 70 santime çıkarıldığından klostrofobik (kapalı alan korkusu olan) hastalar için daha rahat bir ortam oluşturulmuştur. En homojen ve güçlü manyetik alan tüpün tam ortasında elde edilebilir. Onun için çekim yapılacak bölge tüpün tam ortasına getirilir. Hasta MR masasına yatırılarak hangi bölgesi çekilecekse o bölgesi MR cihazının tam ortasına gelecek şekilde yerleştirilir. Çekim yapılacak bölgenin çevresine koil denilen sinyal alıcılar sarılır. Çekilen bölgeye hastalığın cinsine ve hastanın doktorunun isteklerine göre çekim süresi genelde 10 dakika ile 45 dakika arasında değişebilir. Gerekirse damardan ilaç verilerek ilaçlı çekimler yapılır. MR çekimi sırasında incelenen bölgeye her üç planda da çeşitli sekanslarla görüntüler alınır. Her bir sekans yaklaşık 2-3 dakika sürer. Bu zamanı kısaltmak mümkündür ama MR görüntülemede sekansların bir optimum süresi vardır. Süre kısaltılırsa görüntü kalitesi bozulur. Süre çok uzatılırsa hasta hareketleri nedeniyle görüntü kalitesi bozulabilir. Yapay zeka sayesinde çekim süreleri kısaltılmıştır. İnceleme sırasında hastanın hiç hareket etmemesi gerekir. Çekim sırasında hastanın konforunu sağlamak için ayna aracılığıyla televizyon seyretme ya da müzik dinleme imkanı vardır. Açık MR cihazı hastanın üzerinde ve altında metal olan etrafı açık bir cihazdır, ancak yüksek tesla elde edilemediğinden 1.5 ve 3 tesla cihazlar kadar hızlı ve kaliteli görüntü elde edilemez.

MR incelemede normalde açlık ya da tokluk önemli değildir ancak damar yolundan kontrast verilecekse, nadiren bulantı kusma gibi yan etkiler görülebildiğinden, mide içeriğinin boşalmasını sağlamak için 2-3 saat açlık gerekir. İstisna olarak üst batına yönelik MR çekimlerinde safra kesesinin kasılmasını engellemek için 3-4 saat açlık gerekir.

Bilgisayarlı Tomografide x ışını yayan bir kaynaktan çıkan x ışınları bir tüp içinde yatan vücuttan geçerek, karşıda bir dedektöre yani alıcıya ulaşır. Böylece vücut dokuları hakkında edinilen bilgiler, bilgisayar aracılığıyla görüntüye dönüşür. X ışını kaynağı ve dedektör tüp çevresinde dönerek vücut dokularını tarar. MR cihazında ise manyetik alan oluşturulan bir tüpün içine koyulan vücut dokusundaki hidrojen atomu manyetik alanlarının yönü radyo dalgaları ile değiştirilir. Bunun sonucunda yaydıkları enerji miktarı coil denilen alıcılarla algılanıp görüntüye dönüştürülür. MR incelemede radyasyon kullanılmaz. Bilgisayarlı Tomografide radyasyon kullanılır. MR inceleme, tüm vücut organlarındaki hidrojen atomu miktarıfarklılıklarına göre yağ, su, yumuşak doku, kas, kan, kemik gibi dokuları birbirinden ayırt ederek görüntü oluşturur. Bilgisayarlı Tomografi (BT) ise x ışını geçirgenliğine göre vücut dokularının yapısını birbirinden ayırt edebilir. BT incelemede içi hava dolu olan akciğer paranazal sinüs gibi organlar daha iyi değerlendirilir. İnce kemik kırıkları BT incelemede daha iyi değerlendirilebilir. Kalp damarları gibi hareketli organlar hızlı BT çekimiyle MR incelemeye göre daha iyi değerlendirilebilir. Ayrıca bağırsaklar da hareketli organ olduğundan BT incelemede MR incelemeye göre daha iyi değerlendirilebilir. Bağırsakların içi kontrast maddeyle doldurularak BT ile daha iyi değerlendirilebilir. MR inceleme bunların dışında kalan tüm vücut organlarında daha detaylı bilgi verir. Ayrıca MR Spektroskopi, MR Traktografi, MR Nörografi gibi özellikli incelemeler BT ile yapılamaz. MR incelemede radyasyon olmaması ve bilinen bir yan etkisinin olmaması büyük avantaj sağlar. Hamilelere ve anne karnında bebeğe MR çekimi yapılabilir. MR çekiminin dezavantajı BT incelemeye göre çekim süresinin uzun olmasıdır. BT incelemede çekimler genelde 10-15 saniyede biter ama MR incelemeler 10 ila 45 dakika arası sürer. MR incelemede içine girilen tüp daha uzundur ve çekim sırasında manyetik alan değişikliklerini sağlamak için çalışan gradientlerin sesi duyulur. Yeni MR cihazlarında ses azaltılmıştır ama yine de vardır. BT incelemede ise içine girilen tüp daha kısadır ve ses yoktur. MR incelemede gerektiğinde damar yolu ile verilebilen kontrast madde daha az alerjendir. BT kontrastında alerji MR kontrastına göre daha fazla görülür. BT odasının duvarları x ışınının oda dışına çıkmasını engellemek için kurşunla kaplıdır. MR odasının duvarlarında ise dışarıdaki metallerden ve hareketli metal nesnelerden cihazın manyetik alanını korumak için bakır kafes vardır.

MR çekiminde radyasyon kullanılmaz . Bu nedenle MR çektiren kişi radyasyon
yaymaz. BT (Bilgisayarlı Tomografi) incelemede radyasyon kullanılır ancak BT
çektiren kişi de radyasyon yaymaz. BT çekimindeki radyasyon sadece çekim
sırasında ışık demeti gibi oluşur ve yok olur. Sintigrafi ve PET CT çekimlerinde

damardan intravenöz olarak kullanılan radyoaktif madde nedeniyle bir günden
daha az bir zaman çekilen kişi düşük oranda radyasyon yayar. O da belli bir
zaman sonra yarılanma ömrü ile biter.

Özel görüntüleme merkezleri henüz E-nabız sistemine entegre edilmediğinden
özel görüntüleme merkezlerinde çekilen BT ve MR lar E-nabız sisteminde
görünmez. Ancak web sitemizde HASTA ONLİNE RAPOR bölümünden görüntüler
ve rapor görülebilir.

MR çekimini radyoloji teknikerleri yapar, raporunu radyolog doktor yazar.

Genellikle muayene olmadan MR çekilmez. Klinisyen doktor, muayenesi sonucu
teşhisini desteklemek için radyoloji yöntemlerine ve laboratuar bulgularına ihtiyaç
duyduğunda MR ya da diğer görüntüleme yöntemlerinden birini tercih eder.
Gerekli görüldüğünde, radyolog doktorun bilgisiyle de herhangi bir görüntüleme
yöntemi kullanılabilir.

Günümüzde, İstanbul’da bir çok devlet hastahanesinde MR ve BT cihazı vardır.

Beyin MR çekimi normalde 8-10 dakika sürer. Ancak, örneğin damardan kontrast
vererek çekim yapmak gibi özel bir durum varsa süre 20 dakikaya kadar uzayabilir.

MR çekimi uzun sürebildiği için randevulu çalışılır. Bazen MR cihazı içindeki hastanın işi normal çekimden daha uzun süre alabildiğinden randevuda aksamalar olabilir. Ya da acil bir hasta araya girdiğinde randevu saatine uyulamayabilir. Ancak özel görüntüleme merkezlerinde, aksilik olmadığı sürece genelde randevu saatlerine riayet edilir. MR cihazı da sonuçta yüksek teknolojiye sahip elektronik bir cihaz olduğundan arıza durumunda randevular ertelenebilir.

Merkezimizde, içinde MR görüntülerinin olduğu CD, çekim bittikten 5-10 dakika sonra verilir. MR raporu 2-3 saat içinde çıkar. Hastalığın araştırılması gereken özel bir durum varsa, görüntülerin olduğu CD çekimden hemen sonra verilir. Rapor en geç bir gün sonra çıkar.

MR cihazı büyük bir mıknatıstır. Manyetik alanın en homojen olduğu bölge MR tüpünün tam ortasıdır. Bu nedenle hangi bölgeye MR çekilecekse MR tüpünün tam ortasına ya da yakınına getirilmesi gerekir. Hangi bölgeye çekim yapılacaksa o bölgenin etrafına MR sinyallerini toplayan koil denilen bir parça sarılır. Vücuttan gelen manyetik bilgiyi bu koil alarak bilgisayara iletir. El MR çekiminde hasta yüzüstü yatırılıp süpermen pozisyonunda kolu ileri doğru uzatılır. Elin çevresine koil sarılıp bu şekilde çekim yapılır. Hasta bu pozisyonu tolere edemiyorsa kol yandayken de çekim yapılabilir, ama bu durumda çekilecek bölge cihazın tam ortasına getirilemediğinden tercih edilmez.

MR inceleme ile tüm vücut bölgelerine yönelik çekim yapılabilir. Yumuşak dokuları
da kemikleri de detaylı inceleme imkanı verir. Beyin, omurga ve omurilik
hastalıkları, kasların, vücut dokusundaki sinirlerin, dizde menisküs ve bağların,
tendonların, omuzda ve diğer eklemlerde bağların ve kıkırdak yapıların
değerlendirilmesi diğer tekniklere göre MR görüntüleme ile daha nettir. Batın içi
organlar MR ile daha iyi değerlendirilebilir. Ancak MR inceleme bir görüntüleme
tekniğidir. Fonksiyonel bozuklukları ya da metabolik değerleri yani biokimyasal ya
da mikrobiyolojik bulguları göstermez. Her inceleme tekniğinin diğerlerine üstün
yönleri vardır. Mesela akciğer parankim dokusunu bilgisayarlı tomografi daha iyi
gösterir. Kalp damarlarındaki darlıkları ya da tıkanıklıkları bilgisayarlı tomografi ve
DSA anjiografi daha iyi gösterir. Safra kesesi, ultrasonografi ile daha iyi ve kolay
değerlendirilebilir. Eski küçük kemik kırıkları röntgen ve bilgisayarlı tomografi ile
daha iyi değerlendirilebilir.

MR cihazında yeterli manyetik alan oluşturabilmek için bir tünel içinde çekim yapılır. Yeni MR cihazlarında ve merkezimizdeki 3 Tesla MR cihazında tünelin çapı daha geniş (70cm) olduğundan MR korkusu, daha rahat tolere edilebilir. Gerçek klostrofobik kişiler asansöre dahi binemezler. Onun dışındakiler anksiyete nedeniyle MR çekim korkusu yaşayabilirler. Merkezimizde çekim sırasında televizyon seyretme ve müzik dinleme imkanı hastayı rahatlatıcı etki yapar. Onun dışında çekim sırasında gözleri kapatıp çekim bitene kadar gözlerini açmamak da rahatlatıcı bir yöntemdir. Rekorumuz 3 yaştır. 3 yaşındaki çocuğun anestezi yapılmadan, babasının elini tutarak beyin MR’ı çekilmiştir. Anksiyete dayanılmaz bir durumdaysa rahatlatıcı bir ilaç alarak ya da anestezi eşliğinde de MR çekimi yapılabilir.

Bilgisayarlı tomografi (BT) ile manyetik rezonans inceleme (MR) birbirlerinden oldukça farklı görüntüleme teknikleridir. Birbirlerine üstünlükleri ve eksikleri vardır. Ancak bazı bölgelerde birbirlerinin yerine kullanılabilirler. Mesela paranazal sinüs incelemesinde, thoraks (akciğer) incelemesinde, küçük ince kortikal kemik kırıklarının görüntülenmesinde, temporal kemiğin birçok hastalığının görüntülenmesinde BT inceleme, MR incelemeye üstündür. Batında bazı hastalıkların görüntülenmesinde birbirlerinin yerine kullanılabilirler. Kalp pili olanlarda hayati bir organda metalik yabancı cisim olan hastalarda MR inceleme yapılamaz. Yerine BT inceleme kullanılır. Küçük böbrek taşlarının görüntülenmesinde BT inceleme MR incelemeye üstündür. Bunun dışında genelde MR incelemenin BT incelemeye üstünlüğü söz konusudur.